Opwindingsgedrag onbedoeld belonen bij honden: hoe voorkom je het?
Je hond begroet je alsof je weken van huis bent geweest. Springen, piepen, draaien, blije oogjes – het hele feestpakket. Wie kan er nou ‘nee’ zeggen tegen die lieve, blije snoet van je hond? En wat doe je dan? Je lacht, geeft een aai… of misschien zelfs een koekje. Tja, daar gaat het dus vaak mis. Vaak belonen we dat enthousiasme zonder erbij na te denken. Niet expres natuurlijk – maar juist dáárom is het goed om eens te kijken hoe we opwinding onbedoeld belonen. En wat je daaraan kunt doen.
Waarom belonen we druk gedrag zo snel?
Heel simpel: je hond is blij, en dat is aanstekelijk. En eerlijk is eerlijk – het is moeilijk om die enthousiaste energie te negeren. Maar zonder dat we het doorhebben, leren we onze hond iets héél anders dan we bedoelen.
“Hij springt, blaft of duwt z’n speeltje tegen me aan – hij is gewoon blij!” Klopt. Maar blijdschap en rust zijn twee verschillende dingen – en raad eens wat jij beloont?
Het ‘Oh, dit werkt!’-effect
Honden zijn slim. Ze hoeven maar één keer iets te doen dat werkt, en bam – dat gedrag zit in hun vaste repertoire. Springt je hond op en krijgt hij op dat moment een koekje of aandacht? Dan denkt hij: “Aha! Springen = beloning. Noteer maar!” De volgende keer zal hij dus nog harder springen, piepen of draaien. Niet omdat hij vervelend wil zijn, maar omdat jij hem (per ongeluk) geleerd hebt dat dát werkt.
Timing is alles
Belonen is goud waard – als je het op het juiste moment doet. Maar geef je een beloning terwijl je hond op standje ADHD staat, dan is dat alsof je een peuter op een kinderfeestje nóg een handje snoep (met suiker) geeft. Leuk voor even. Minder leuk als je daarna een uur lang achter een stuiterende viervoeter aan moet.
Waarom gebeurt dit zo makkelijk?
Omdat honden leren door herhaling en beloning. Ze denken niet in “goed” of “fout”, maar in “wat levert iets op?”. Dat heet operante conditionering. En wij mensen? Wij zijn óók snel: als we even afgeleid zijn of snel iets willen doen, geven we toe. Tadaa: beloningsval compleet.
Onbedoelde feedback = onbedoeld gedrag versterken
Als je je hond een koekje geeft terwijl hij piept, jankt of tegen je opspringt, zeg je in feite: “Goed bezig! Blijf vooral lekker druk!” Je hond onthoudt dat. En dus krijg je het gedrag – keer op keer. En hoe gefrustreerder jij raakt, hoe harder hij z’n best gaat doen… voor die aandacht. “Voorheen werkte dit toch ook?”
Wat kun je dan wél doen?
Goed nieuws: je kunt dit gedrag ombuigen. Met een beetje geduld, en slimme timing.
Tips om opwindingsgedrag te voorkomen:
- Wacht op kalm gedrag. Pas als hij vier poten op de grond heeft én rustig is, volgt de beloning.
- Gebruik je stem bewust. Rustige toon = kalmerende invloed.
- Train alternatieve gedragingen. Zoals ‘zit’, ‘wacht’ of ‘op je plek’. Dat geeft houvast.
- Negeer druk gedrag. Geen oogcontact, geen woorden, geen aanraking – geen beloning.
- Beloon rust bewust. Zelfs al ligt hij ‘toevallig’ rustig in z’n mand – laat weten dat dát fijn is.
Herken je dit?
Voel je je soms overweldigd door de energie van je hond? Denk je wel eens: “Hij luistert alleen als hij zin heeft.” Je bent niet alleen. Veel baasjes worstelen hiermee. Het goede nieuws is: het ligt niet aan jou, en ook niet aan je hond. Je hoeft alleen even de beloningsknop goed af te stemmen.
Tot slot Opwinding is niet slecht – het hoort bij een vrolijke hond. Maar als het doorslaat in hypergedrag, wordt het lastig samenleven. Door op het juiste moment te belonen, help je je hond om te snappen dat rust óók aandacht oplevert. En eerlijk is eerlijk: een ontspannen hond is voor jullie allebei een verademing